Wat zijn derivaten? - De definitie en soorten in kaart gebracht.

Beleggers hebben vaak een gespreid portfolio, wat komt in soorten en maten. Derivaten zijn beleggingsinstrumenten, die een onderliggende waarde volgen. Je kunt een overeenkomst sluiten die gericht is op grondstoffen, een bepaalde valuta of een index. In dit artikel neem ik je mee in de definitie van derivaten, hoe je erin handelt en wat de risico's zijn. Wanneer de basiskennis gedekt is, duiken we ook nog even in de crypto derivaten, want dat is waarvoor je hier komt. Toch? 

Bekijk snel

Wat zijn derivaten?

Het zal je verbazen hoe vaak er wordt gegoogled naar wat de betekenis van derivaten precies is. Letterlijk gezien betekent namelijk niets meer dan afgeleide, maar dit zegt natuurlijk nog amper iets, dus laten we er iets verder induiken.

Opties, futures en swaps zijn allemaal beleggingsinstrumenten, die we ook wel derivaten noemen. Deze derivaten volgen een onderliggende waarde, zoals grondstoffen, aandelen of valuta zijn. Als de prijzen van de desbetreffende waarde stijgen, dan stijgen de prijzen van het derivaat ook, en andersom. 

Derivaten zijn bedoeld om risico's voor de koper te beperken, want met de aankoop van een derivaat heb je het recht om iets voor een bepaalde koers te kopen of verkopen. In onderstaande video krijg je de term derivaat duidelijk uitgelegd door RTL Z:

De geschiedenis van derivaten

De oorsprong van deze beleggingsinstrumenten ligt ergens in de 16e eeuw, toen boeren de risico's van hun agrarische producten wilden afdekken. In de Middeleeuwen was er een super bekende derivatenmarkt: de Amsterdamse tulpenbeurs. 

Een tulpenboer wilde graag verzekerd zijn van de verkoop van zijn bollen, zodat slechte oogsten of prijsdalingen hem geen leed zouden berokkenen. Hij sloot een overeenkomst af met een handelaar, waarin er een prijs werd afgesproken. Uiteraard was dit voor beide partijen een soort van risico, want de prijs was lager dan de boer bij een goede oogst zou kunnen rekenen, maar hoger dan dat hij bij een mislukte oogst zou vangen.

Deze prijsafspraak noem je een derivaat, aangezien de onderliggende waarde een tulpenoogst was. De boer verkleinde op slimme wijze zijn risico's door een aantrekkelijke deal te sluiten. 

De grote Tulpenrage

Het najaar van 1636 speelde er zich een groot drama af in één van de rijkste koopmanshuizen van Amsterdam, aldus Historianet. Voorbijgangers zagen personeel van de rijke heer heen en weer rennen en alles ondersteboven keren. Ze zochten een tulpenbol. 

Je zult misschien nu denken, een tulpenbol? Waarom al dat drama om een bloem, maar deze bol had de waarde van 3000 gulden. Dit staat gelijk aan ruim € 600.000 in de huidige maatschappij, dus je kunt je voorstellen wat een ellende dat moet zijn geweest. 

De tulp groeide destijds uit tot een statussymbool én object van speculatie. Ervaren beleggers maken slim gebruik van prijsschommelingen, want door te speculeren kun je een contract vele malen lucratiever maken. De tulpenwoede in de Nederlandsche Republiek is hier een schoolvoorbeeld van!

Hoe werken derivaten?

Derivaten leveren zomaar grote winsten op, maar kunnen ook tot diep in de rode cijfers duiken. Hoe dit kan? Door de hefboomwerking. Stel jij sluit een overeenkomst voor een bepaalde prijs, omdat je verwacht dat deze prijs zal stijgen. Als de prijzen vervolgens niet gaan stijgen, maar gaan dalen. Dan heb je jezelf mooi wat pijn bezorgd, want dát voel je wel in de papieren. 

Hieronder deel ik nog even een filmpje met een zeer complete uitleg (in het Engels), zodat ook de visueel ingestelde belegger de informatie goed tot zich kan nemen:

Hoe kun je investeren in derivaten?

Derivaten kun je verhalen op verschillende manieren, namelijk via de effectenbeurs of onderling. Dit onderling handelen, buiten de beurs om, noemen we ook wel OTC: over the counter. Dankzij de gestandaardiseerde contracten is de handel eenvoudig en de liquiditeit hoog, wat aantrekkelijk is voor de belegger. 

Het lijkt mij handig om eerst de verschillende soorten derivaten bij langs te gaan, zodat je weet waar je op moet letten. In ons financieel stelsel is een derivaat onmisbaar geworden op de beurs, dus let goed op!

Verschillende soorten derivaten

Derivaten koop je in soorten en maten, maar zijn zeker niet voor de starter op de beleggersmarkt weggelegd. Er zijn turbo's, speeders, boosters en sprinters, maar ook call- en putopties, binaire opties, CFD's, warrants en nog veel meer. In dit artikel behandelen we enkel de meest bekende soorten derivaten, namelijk:

1. Opties
2. CFD's
3. Futures
4. Swaps

Opties

Een optie is een financieel product. Het geeft de koper van dit product het recht om een onderliggende waarde tegen een vastgestelde prijs te kopen of verkopen. Dit is gelijk aan het verhaal van de Amsterdamse tulpenboer, zoals ik hierboven omschreef. 

Bij aankoop van zo'n derivaat wordt er direct een expiratiedatum vastgesteld, dus een soort deadline. De onderliggende waarde kan een aandeel, grondstof of bepaalde index zijn en de waarde van de optie is dan ook gebaseerd op de koers van deze onderliggende waarde. 

Het bedrag dat wordt vastgelegd in de optie, heet de optiepremie. In het volgende filmpje krijg je op eenvoudige wijze uitgelegd hoe je in opties kunt beleggen:

CFD's

Het beleggen in CFD's wordt alsmaar populairder. CFD staat voor Contract For Difference. Het contract wordt gesloten tussen broker en belegger en in tegenstelling tot de andere opties, heb je hier geen recht op bezit van de onderliggende waarde. Bij een koerswinst heb jij recht op winstuitkering en bij een dalende koers heb je een plicht tot betaling. 

Wat je eigenlijk doet bij CFD's is het speculeren op een koersstijging of koersdaling, door middel van een hefboom. Bekijk onderstaande video voor meer uitleg:

Futures

Een future is een termijncontract, waarbij koper en verkoper een overeenkomst sluiten. Deze overeenkomst bevat een tijdstip en een prijs, waarop het onderliggende financiële product wordt overgedragen. Het is dus een serieuze verplichting, waar je zonder kennis en ervaring niet aan moet beginnen. 

Futures koop je voor grondstoffen, zoals goud, zilver en olie. Ook kun je jouw geld stoppen in staatsobligaties en aandelenindices, het is maar net waar je waarde in ziet. 

In onderstaande video worden deze termijncontracten op simpele wijze uitgelegd:

Swaps

Swaps zijn financiële producten, waarbij twee partijen iets uitruilen. Je zult misschien denken, huh? Zijn de flippo's terug van weggeweest, maar nee, we hebben het over het uitruilen van rentebetalingen. 

Door een derivaat worden renterisico's afgedekt of een bepaalde positie ingenomen. De waarde is afhankelijk van de rentestand tijdens de swap, dus je kunt voorstellen dat dit een zeer tijdgevoelige belegging is. 

In dit filmpje leer je nog net iets meer over hoe swaps werken:

Crypto derivaten

Na deze hele lange introductie, waar ik je heb bedolven onder een hoop kennis, ga ik je dan nu wat vertellen over crypto derivaten. Ik vertelde hierboven al dat derivaten een onderliggende waarde volgen, zoals een grondstof of valuta. Deze valuta hoeft niet de USD te zijn, maar kan ook een cryptocurrency betreffen.

De cryptomarkt groeit elke dag met gigantische sprongen, wat ook de aandacht van beleggers in derivaten trekt. Crypto-derivaten openen een nieuwe wereld voor beleggers, vanwege de flexibiliteit en het handelsgemak.

Deze derivaten kun je zowel op de beurs aanschaffen als over the counter (OTC). Het allereerste crypto derivaat werd in 2012 gelanceerd op het Bitcoin forum. De initiatiefnemer was een makelaar met de naam Satoshi Option, maar dit liep met een sisser af. 

Vervolgens zijn er in 2017 meerdere producten gelanceerd, die wél duurzaam bleken. LedgerX was de eerste die met succes handelde in Bitcoin Derivatives. Ze verhandelden in de eerste week ruim $1 miljoen op de beurs, zoals je kunt lezen op een oud artikel van CoinDesk. 

In dit filmpje kunt je goed bekijken wat deze crypto derivaten nou eigenlijk zijn:

DeFi derivaten

Nu we toch in de digitale scene zijn aanbeland, laten we dan ook de derivaten in de wereld van DeFi nog maar even aanstippen. DeFi staat voor Decentralized Finance, wat mij betreft de toekomst van ons financieel stelsel. 

Liefhebbers zijn ervan overtuigd dat deze DeFi-derivaten nog meer voordelen hebben, dan elke andere vorm van beleggen. De beste smart contracts komen eraan te pas, maar wat is er nou nog meer zo bijzonder aan deze beleggingsinstrumenten binnen de wereld van DeFi?

In onderstaande video krijg je een uitgebreide handleiding, met allerlei overtuigende informatie, maar ik zal een tipje van de sluier oplichten door de beste platformen voor DeFi-derivaten met je te delen. Kijk absoluut eens naar OPYN, HEGIC, UMA & MIRROR PROTOCOL. Ben je er klaar voor? Dan is het nu toch echt tijd voor het filmpje:

Risico's van het handelen in derivaten

Je bent nu wellicht direct je wallet aan het openen, om te investeren in derivaten, maar ben jij je wel bewust van de risico's? Het is namelijk niet alleen maar rozengeur en maneschijn he! Dit zijn de grootste risico's, waar jij als belegger je bewust van dient te zijn:

• Door hefboomwerking kun je enorme verschillen in je uitgezette vermogen zien. Een kleine schommeling in de koers kan door een hefboom een grote impact op je vermogen betekenen. Met name in de cryptoscene is dit natuurlijk opletten, vanwege de volatiliteit. In veel gevallen kan je verlies ongelimiteerd zijn, waardoor je diep in de schulden kunt raken;
• De waarde van de derivaten worden gebaseerd op wat de markt doet. Hierdoor volgen de contracten de koers, maar zijn ze inhoudelijk gewoon leeg. Stort de markt ineen, zoals eens in de zoveel tijd gewoon gebeurt, dan kelderen de derivatenposities als een gek naar beneden. Wil je meer weten over de economische cycli, dan kan ik van harte de boeken en content van Ray Dalio aanbevelen. Erg leerzaam!;
• Derivaten zijn enorm complexe financiële producten, dus zorg dat je als beginner er niet zomaar klakkeloos instapt. Laat je goed voorlichten, lees je in en handel pas als je voldoende kennis hebt opgedaan!;
• Hoge kosten bij de handel in derivaten. Als je investeert in een aandeel via DEGIRO of je koopt wat digitale coins via Bitvavo, dan zijn de kosten vaak nihil. Met derivaten ligt dit anders. Daar kunnen de kosten, afhankelijk van het soort derivaat dat je overeenkomt, flink in de papieren lopen. 

Conclusie

Zoals je in dit artikel hebt kunnen lezen is het beleggen in derivaten een complexe aangelegenheid. Er zijn flink wat risico's, die je ook niet zomaar voor lief kunt en wilt nemen. Daarbij bestaan er diverse soorten derivaten, die je op twee verschillende manieren kunt aankopen. Ik heb je meegenomen in het ontstaan van deze beleggingsinstrumenten tot aan het moment van vandaag de dag, zodat je goed inzage hebt in de ontwikkelingen in de financiële branche.

Naast de standaard derivaten heb je ook vrij nieuwe derivaten, namelijk crypto en DeFi overeenkomsten. Deze steken net iets anders in elkaar, maar brengen even goed risico's met zich mee. Uiteraard is beleggen en investeren altijd risicovol, maar derivaten zijn echt wel voor de serieuze, ervaren belegger. 

Door de informatieve teksten af te wisselen met interessante filmpjes, heb je de kans om jouw kennis te upgraden op een visuele manier. Hieronder heb ik allerlei tips genoteerd, wanneer je toch iets meer hulp nodig hebt. Houd altijd in gedachten dat je jouw eigen onderzoek moet uitvoeren, zodat je zeker bent dat je de juiste keus maakt. Ga niet af op je onderbuikgevoel of op de tips en trucs van iemand anders. Lees, studeer en probeer, maar wees je altijd bewust van de risico's.

Heb je nog vragen over derivaten of andere begrippen die in dit verhaal voorbij kwamen? In onze FAQ vind je makkelijk en snel de antwoorden. Wat ook handig werkt, is om je vraag + 'AllesOverCrypto' te googelen. De kans is namelijk groot dat we in het verleden al een artikel hebben geschreven over het onderwerp waar je graag meer vanaf wilt weten.

Wil je verder praten over de ontwikkelingen rondom derivaten en de verschillende toepassingen of verwachtingen? Meld je dan snel aan bij onze AllesOverCrypto Facebook groep! Hier staan onze crypto- en blockchainexperts klaar om jouw vragen te beantwoorden. Zie ik je daar?