Wat veroorzaakt stijgende rente en wat zijn de gevolgen?

De economie is continu in beweging. Periodes van economische groei wisselen elkaar af met periodes van economische stagnering of krimp. Dat is altijd al zo geweest, en zal ook altijd zo blijven gebeuren. Er zijn verschillende factoren die bepalen of we onszelf in een periode van economische groei of krimp bevinden. Zo speelt inflatie bijvoorbeeld een grote rol. Een flinke daling van de koopkracht kan in een recessie resulteren. Maar ook de rente speelt een belangrijke rol binnen onze economie.

Tussen 2018 en 2021 hadden we te maken met lage rentestanden. Het was vrij goedkoop om geld in deze periodes te lenen. Banken zagen marges kleiner worden en winsten verdampen. Beleggingsmarkten waren in bloei, en veel mensen kozen ervoor hun geld te beleggen in bijvoorbeeld aandelen of crypto.

Vanaf 2022 zagen we een stijging van de rentestanden. Het wordt dan duurder om geld te lenen, en minder mensen kiezen ervoor hun geld te beleggen in aandelen of crypto. In plaats daarvan wordt het aantrekkelijker om geld te beleggen in obligaties of te laten staan op een spaarrekening.

We leggen je in dit artikel uit wat rente is en waarom de rentestand stijgt. Ook gaan we dieper in op de gevolgen van een stijgende rente en vertellen we of je jezelf zorgen moet maken om stijgende rentes.

Bekijk snel

Wat is rente?

Rente is de vergoeding die een partij ontvangt voor het uitlenen van geld. De rente is een procentueel getal dat over de hoofdsom (het uitgeleende bedrag) gerekend wordt. Leen je 100.000 euro tegen een rente van 2%? Dat zou betekenen dat je iedere maand 200 euro aan rente betaalt voor de lening die je bent aangegaan. Naast de rente zul je ook nog de schuld moeten aflossen. Het is daarom belangrijk rekening te houden met twee verschillende bedragen wanneer je een lening aangaat. Je wordt er mee doodgegooid op tv en radio, maar het is écht waar: geld lenen kost geld.

We kunnen een groot aantal functies voor rente bedenken. Zo zorgt rente ervoor dat partijen openstaan hun geld uit te lenen, wat belangrijk is voor economische groei. Geleend geld kan gebruikt worden voor het opzetten van een start-up, het uitbouwen van een bedrijf of voor het kopen van een huis. Dit betekent dat geld blijft rollen en bedrijven kunnen profiteren van de uitgaven die mensen en andere bedrijven doen.

Door rente worden mensen ontmoedigd hun schuld te laat af te betalen. Des te langer een schuld hebben openstaan, des te langer je rente over deze schuld moet betalen. In veel gevallen betaal je iedere maand rente over het bedrijf je hebt geleend. Het is ook mogelijk om ieder kwartaal of per jaar rente te betalen, afhankelijk van de afspraken die betrokken partijen gemaakt hebben.

Inflatie zorgt ervoor dat geld steeds minder waard wordt. Rente compenseert de waardedaling van het geld die door inflatie gecreëerd wordt. Het is een middel die centrale banken kunnen inzetten om de bevolking hun geld in waarde te doen laten stijgen. Daarvoor moeten ze hun geld op een spaarrekening bewaren of beleggen in obligaties. Obligaties zijn leningen aan overheden. Zij betalen rente uit aan de bezitters van deze obligaties.

Zonder rente zouden centrale banken de economie niet kunnen beïnvloeden. Daarom is rente ontzettend belangrijk voor de gezondheid van onze economie. Tijden van economische groei moeten afgeremd kunnen worden, terwijl centrale banken ook de mogelijkheid moeten hebben om economische groei te stimuleren.

Creditrente (spaarrente)

Wanneer je geld op een spaarrekening hebt staan, ontvang je creditrente. We noemen dit ook wel spaarrente. Geld dat op een spaarrekening wordt door banken uitgeleend aan partijen die geld nodig hebben. Op deze manier kunnen banken geld verdienen over geld van klanten, die hier zelf natuurlijk ook van profiteren.

Debetrente

We spreken over debetrente wanneer je rente moet betalen over een lening die je bent aangegaan. De bekendste vorm waar debetrente wordt gerekend is de hypotheek. Hier lenen consumenten geld voor de aanschaf van een woonhuis, waarbij het vastgoed als onderpand dient.

Hoe zit het met negatieve rente?

In 2021 kregen veel mensen te maken met negatieve rente. Het zorgde ervoor dat sommige mensen geld moesten betalen over geld dat zij op een spaarrekening bewaarde. Lage rente zorgt ervoor dat de marges van banken erg klein zijn. Ze kunnen vrijwel geen rendement verdienen over geld dat ze uitlenen. Deze lage debetrente wordt vervolgens doorberekend in de creditrente, wat resulteert in een negatieve rentestand.

In Nederland moesten mensen bij sommige banken een negatieve rente betalen zodra ze meer dan 50.000 euro op een spaarrekening hadden gestald. Wanneer de rente stijgt, verwachten economen dat ook de negatieve rente zal verdwijnen. De marge voor de verdiensten uit het uitlenen van geld wordt in dat geval namelijk groter.

Onderstaande video, gemaakt door de Nederlandse Vereniging van Banken, wordt meer uitleg gegeven over wat rente is en hoe het is opgebouwd. Je zou deze video, die slechts een paar minuten duurt, kunnen bekijken wanneer je meer wilt weten over rente.

Waarom stijgt de rente?

Rente stijgt meestal door toedoen van centrale banken. Zij willen de economie beïnvloeden door de rentestand aan te passen. Vaak wordt de rente verhoogd wanneer er sprake is van hoge inflatie. Zoals eerder gezegd, kan rente gebruikt worden als middel tegen inflatie. Inflatie zorgt ervoor dat de koopkracht van consumenten daalt. Hoge rente stelt mensen in staat geld te verdienen over hun spaargeld.

Wanneer de rente hoog is, wordt het aantrekkelijker om geld op een spaarrekening te stallen. Een lage rentestand maakt het daarentegen aantrekkelijk het uit te geven of investeren in beleggingsproducten, zoals aandelen, ETF's en cryptocurrencies.

Inflatie vindt in veel gevallen plaats na een flinke economische groei. Banken geven meer geld uit om de economie een stimulans te geven. Het is door lage rentestanden aantrekkelijk geld te lenen en te investeren in een start-up of woonhuis. Geld bijdrukken en het makkelijk kunnen lenen van geld zijn factoren die een rol spelen bij inflatie. 

Wat zijn de gevolgen van stijgende rente?

Stijgende rente zorgt ervoor dat het duurder en dus lastiger is om geld te lenen. Je moet immers hogere kosten betalen. Op hetzelfde moment wordt het aantrekkelijk geld op een spaarrekening te bewaren, omdat je hier meer rendement kunt verdienen.

Geld lenen wordt duurder

Een hoge rentestand maakt het onaantrekkelijk om een hypotheek aan te gaan. Dat is beter te begrijpen met het volgende voorbeeld, waar we een lage en hoge rentestand met elkaar vergelijken.

Een starter wil een huis voor een prijs van 250.000 euro kopen. Hij wil graag een lening voor 250.000 euro bij de bank aanvragen. Deze lening betaalt hij maandelijks voor de komende 30 jaar (360 maanden) af. Dit zou een afbetaling van 694,44 euro per maand betekenen. Op het moment dat de lening wordt afgesloten geldt een rente van 1%, wat erg laag is. Jaarlijks bedraagt de rente (1% van 250.000) dus 2.500 euro, waardoor hij iedere maand 208,33 euro rente betaalt. Dit betekent dat de starter maandelijks 902,77 euro aan de bank moet betalen.

Jaren later wil een andere starter ook een huis van 250.000 euro kopen. De starter vraagt een lening voor 250.000 euro aan. De rente staat op dit moment echter op 6%, wat erg hoog is. Deze starter zal jaarlijks (6% van 250.000) dus 15.000 euro rente moeten betalen, wat op 1.250 euro per maand neerkomt. Deze starter zal de bank maandelijks 1944,44 euro moeten betalen.

Deze twee voorbeelden maken het gevolg van een hoge rentestand duidelijk. Het is erg duur om geld te lenen zodra de rente hoog staat. Daarom zien we dat de huizenmarkt afkoelt zodra de rente verhoogt wordt.

Meer geld verdienen over spaargeld

Hoge rente hoeft niet altijd meer geld te kosten. Je kunt namelijk ook meer geld verdienen wanneer de rentestand hoog staat. De banken keren in dat geval namelijk meer rente over spaargeld uit. Het kan dan erg aantrekkelijk zijn om geld bij een bank te bewaren. Dit heeft een effect op de economie, dat beter te begrijpen is met een voorbeeld.

In tijden van lage rente, ontvang je vrijwel geen geld over geld dat je bij een bank stalt. Is de rente 1% en heb je 50.000 euro op een spaarrekening staan, dan ontvang je jaarlijks 500 euro rendement. Dat is erg weinig. Het is daarom aantrekkelijker geld te beleggen in producten die een hoger rendement opleveren. In dit soort tijden zien we economische groei, mede doordat veel mensen hun geld beleggen in aandelen, vastgoed, cryptocurrencies of andere beleggingsproducten.

Stijgt de rente naar 6%, zou je jaarlijks 3000 euro over 50.000 euro op een bankrekening verdienen. Dat is fors hoger dan de 500 euro in het vorige voorbeeld. Voor mensen met een groot vermogen is het aantrekkelijker en veiliger om geld op een spaarrekening te laten staan, dan het te beleggen in risicovolle beleggingsproducten. Dit kan ervoor zorgen dat de waarde van verschillende markten krimpt, en resulteren in een crypto bear market.

Meer geld voor pensioenfondsen

Een stijgende rente is goed voor de pensioenfondsen. Voor het berekenen van de pensioenreserves is de hoogte van de rente erg belangrijk. Door de pensioenreserve te berekenen krijgen pensioenfondsen inzicht in hoeveel geld ze nodig hebben om in de toekomst iedereen een pensioen te kunnen geven.

Lage rente zorgt ervoor dat het geld in de pensioenkas minder snel groeit dan in periodes waar we met een hoge rentestand te maken hebben. Daarom moet de bevolking hogere pensioenpremies betalen wanneer de rentestand laag staat. Een andere mogelijkheid is dat pensioenfondsen minder geld uitkeren aan pensionado's. Sterker nog: de voorafgaande jaren aan 2022 leek het erop dat dit zou gebeuren. In 2022 steeg de rente echter waardoor dit niet nodig zou zijn.

Hoge rente zorgt voor een toename van het geld in de pensioenkas. We hoeven dan minder pensioenpremies te betalen, en pensionado's hoeven zichzelf geen zorgen meer te maken.

Beleggingsmarkten dalen in waarde

Een hoge rente is in veel gevallen geen goed tegen voor beleggingsmarkten, van bijvoorbeeld aandelen en cryptocurrencies. Beleggers vinden het aantrekkelijker om hun geld op een bankrekening te bewaren of te investeren in obligaties. Een hogere rentestand zorgt er namelijk ook voor dat je meer geld kunt verdienen aan beleggingen in obligaties.

Daarnaast zorgt een hogere rente ervoor dat de berekende winsten die bedrijven in de toekomst kunnen behalen lager uitvallen, wat een lagere bedrijfswaarde betekent. Beleggers investeren hun geld daarom liever niet in aandelen.

Moet ik me zorgen maken over hoge rente?

Het is normaal dat rente daalt en stijgt. Veel mensen hoeven zichzelf daarom geen zorgen te maken over stijgende rentes. Hoge rentestanden kunnen in sommige situaties echter wel negatief uitpakken. Vooral voor mensen die geld willen lenen voor bijvoorbeeld de aankoop van een huis kan een hoge rentestand vervelend zijn. Ook voor beleggers zou een hoge rentestand vervelend kunnen uitpakken, omdat economische groei in tijden van hoge rentes stagneert of zelfs afneemt.

Hoge rente kan ook goed uitpakken. Het is in dat geval makkelijker om rendement te verdienen over spaargeld dat je bij een bank stalt. Ook kun je meer geld verdienen aan het uitlenen van geld.

Conclusie

Rente is de kost die je betaalt voor het uitlenen van geld, maar ook de beloning die je ontvangt voor het stallen van geld bij een bank. De rentestand fluctueert continu. Een lage rentestand zorgt ervoor dat het makkelijk en goedkoop is om geld te lenen, terwijl een hoge rentestand het lenen van geld erg duur maakt.

Een stijgende rente heeft veel gevolgen op de economie. Het zorgt ervoor dat veel beleggers hun geld verplaatsen naar obligaties en spaarrekeningen, terwijl huizenkopers veel geld kwijt zijn aan het aangaan van een hypotheek.

Ben je op zoek naar meer informatie of heb je nog vragen over rente en beleggen? Of wil je graag andere cryptoliefhebbers ontmoeten? In de gratis Discordkanalen van ons product Money Mastery van AllesOverCrypto kun je vragen stellen en kom je in gesprek met duizenden andere liefhebbers van crypto. Heb je andere crypto gerelateerde vragen? Het makkelijkste is om jouw vraag in onze FAQ op te zoeken. Wat je ook kunt doen, is dat je jouw vraag + AllesOverCrypto googelt. Laat vooral weten wat jouw gedachten zijn over stijgende rentes.