Nadat Bitcoin (BTC) eind 2021 een nieuwe all-time high behaalde van bijna $ 70.000, zijn we momenteel duidelijk in een bear market beland, die gekenmerkt wordt door forse dalingen gedurende een langere periode. Naast dat het vertrouwen in de markt in zo’n periode laag is, duiken er regelmatig berichten op, waarin de vergelijking wordt gemaakt tussen Bitcoin en de tulpenmanie uit de 17e eeuw.
‘Door breedbandinternet en de sociale media is anno 2021 een variant van de tulpenmanie ontstaan die besmettelijker is dan vroeger, zowel in de snelheid van de verspreiding als in het aantal denkbare slachtoffers’, zoals sommige critici de crypto bull market van 2021 omschrijven. Of: 'Daarnaast zien veel deskundigen Bitcoin als een bubbel. In 1634 kochten mensen massaal tulpenbollen met als gedachte dat deze bollen later voor veel meer geld verkocht zouden kunnen worden. (...) En in beide gevallen daalde de waarde tot bijna 0. Het is aannemelijk dat dit fenomeen zich zal herhalen voor de Bitcoin, omdat de Bitcoin dezelfde waardegrafieken vertoont', zoals in een opiniestuk in het Financieele Dagblad stond. Waarom is dat aannemelijk? En welke 'deskundigen' en waardegrafieken worden bedoeld?
Afgezien van dat er grofweg zo’n 500 jaar tussen de tulpenmanie en Bitcoin zit en tulpen hele andere eigenschappen hebben dan cryptovaluta, bestaan er inderdaad een aantal overeenkomsten tussen beide fenomenen, waardoor die vergelijking op het eerste oog misschien toch niet vreemd is. Denk aan de hoge waarde, de snelle prijsstijging en de hype rondom Bitcoin. Toch zijn veel beweringen die hierover worden gedaan feitelijk gezien onjuist en wordt bovendien vanuit de wetenschap in twijfel getrokken of de ‘tulpenmanie’ überhaupt wel heeft plaatsgevonden. Daarnaast zijn er véél meer verschillen te bedenken tussen Bitcoin en de tulpenmanie, dan dat er overeenkomsten zijn.
In deze blog wordt uitgelegd waarom Bitcoin niet goed vergelijkbaar is met de tulpenmanie en worden de 10 belangrijkste verschillen besproken, waardoor duidelijk wordt dat Bitcoin een betere investering is dan tulpenbollen in de 17e eeuw.
Bekijk snel
Sommige critici vergelijken Bitcoin nog steeds met de tulpenmanie. De video hieronder legt alvast in het kort uit waarom die vergelijking nergens op slaat:
Wat is de tulpenmanie?
We hebben allemaal wel eens gehoord van de tulpenmanie, een term die afkomstig is uit de Gouden Eeuw waarin tulpenbollen in Nederland in een korte tijd voor extreem hoge bedragen werden verkocht. Dit fenomeen wordt ook wel de tulpenhype, tulpengekte, tulpenbubbel, bollengekte of bollenrazernij genoemd.
Hype in de Gouden Eeuw
De tulp, die oorspronkelijk uit het Ottomaanse Rijk kwam, werd aan het einde van de 16e eeuw in Nederland geïntroduceerd en leidde al snel tot een ware hype. Aan het begin van de 17e eeuw waren tulpen erg schaars en begonnen de prijzen van tulpenbollen namelijk enorm te stijgen. Eenkleurige tulpen waren het goedkoopst en tulpen met meerdere kleuren en speciale patronen waren peperduur. Zeldzame soorten ontstonden als gevolg van het ‘mozaïekvirus’, een plantenziekte waardoor tulpen een andere kleur en vorm krijgen. Die varianten waren nóg kostbaarder, zoals de beroemdste tulpenbol: de Semper Augustus.
De echte tulpenhype begon pas in 1736, toen er honderden guldens voor een tulpenbol werden betaald, wat zelfs steeg tot duizenden guldens. Dit terwijl het gemiddelde jaarinkomen rond de 150 gulden lag en sommige tulpenbollen uiteindelijk evenveel waard waren als een Amsterdams grachtenpand. Een belangrijke rol hierin speelde de speculaties in koopopties op tulpen, zelfs als ze nog in de grond zaten. Een koopoptie is een afspraak dat de verkoper zich verbindt om de tulpen aan de koper te verkopen, maar de koper de keuze voorbehoudt om wel of geen gebruik te maken van de optie om te kopen. Hierdoor konden de prijzen dus gemakkelijk snel oplopen. Kopers konden eenvoudig hoge prijzen afspreken, zonder dat ze verplicht waren die afspraken ook daadwerkelijk na te komen. In 1637 kwam daar een abrupt einde aan toen de prijzen ineenstortten. Kopers bleken niet in staat om de hoge prijzen te betalen, en verkopers bleken niet te kunnen voldoen aan hun leveringsplicht.
Tulpen zijn daarna altijd populair gebleven, maar de prijs ligt momenteel op een fractie van de prijs van vroeger en is ook nooit meer gestegen tot de all-time highs in de 17e eeuw.
Wetenschappelijke kritiek
Vanuit de wetenschap is er veel kritiek geuit op de tulpenmanie en wordt dit verhaal betwist. Uit modern onderzoek naar deze periode komt namelijk naar voren dat de tulpenmanie helemaal niet zo dramatisch was als nu door velen gesuggereerd wordt, en er zich eigenlijk geen bubbel voordeed. Deze beweringen zijn namelijk gebaseerd op beperkte gegevens, waarvan een groot deel beïnvloed is door tegenstanders van de tulpenhandel. Deze informatie is dus niet heel betrouwbaar.
Daarnaast kunnen ook rationele verklaringen worden bedacht voor de hoge prijzen, zoals de (nieuwe) juridische mogelijkheid om koopopties en contracten eenvoudig te ontbinden tegen lage kosten, waardoor het risico voor kopers dus werd verlaagd en er sneller contracten werden gesloten. Veel overeenkomsten werden dus eigenlijk nooit nagekomen. Er bleek namelijk dat veel tulpenhandelaren tulpen hadden verkocht die ze eigenlijk niet bezaten en dus niet kon leveren, aan kopers die ze uiteindelijk toch niet konden betalen. Dat probleem loste zich dus vanzelf op. Ten slotte zou maar een klein gedeelte van de beroepsbevolking, voornamelijk welgestelde burgers, zich bezig hebben gehouden met tulpenhandel. De tulpenmanie leidde dan ook niet zozeer tot een financiële crisis in Nederland, maar vooral een sociale en culturele crisis.
There was thus nothing maniacal about prices in this period. Despite outward appearances, the tulipmania was not a bubble because bubbles require the existence of mutually-agreed-upon prices that exceed fundamental values. The “tulipmania” was simply a period during which the prices in futures contracts had been legally, albeit temporarily, converted into options exercise prices.
De kenmerken van Bitcoin
In 2008 werd de Bitcoin whitepaper onder het pseudoniem Satoshi Nakamoto gepubliceerd, waarin beschreven werd wat Bitcoin is en hoe het gebruikt kan worden.
Bitcoin wordt hierin beschreven als een peer-to-peer netwerk van elektronisch geld, waarbij transacties van de ene partij naar de andere partij kunnen worden verstuurd, zonder dat daar een tussenpersoon, zoals een bank, bij betrokken is. Bitcoin is daarmee bedoeld als alternatief van het huidige financiële stelsel, waarbij betalingen afhankelijk zijn van financiële instellingen. Bitcoin is dus onafhankelijk van een centrale autoriteit: het is decentraal. Ook gaan hier minder kosten mee gepaard, omdat er geen tussenpersonen bij betrokken zijn. Daarnaast worden transacties opgeslagen in één openbaar grootboek en zijn onomkeerbaar: Bitcoin is dus transparant en vertrouwensloos. Deze voordelen hebben uiteindelijk de aandacht van het publiek getrokken en hebben tot een financiële revolutie geleid, die momenteel nog steeds gaande is. Na de komst van Bitcoin zijn blockchain toepassingen verder uitgebreid, met nieuwe projecten en nieuwe generaties van blockchain.
Inmiddels bestaat Bitcoin al 14 jaar en heeft door de jaren heen verschillende all-time highs behaald: $1.200+ in 2013, $19.000+ in 2017 en $68.000+ in 2021, waarmee duidelijk wordt dat de koers van Bitcoin zich tot nu toe steeds beweegt in een vierjaarlijkse cyclus, die bestaat uit een enorme opleving, gevolgd door een gigantische terugval en wordt geleid door de ‘halving’ van Bitcoin, zoals zichtbaar is op onderstaande afbeelding:
Wil je meer weten over Bitcoin? In onderstaande video wordt op een simpele manier uitgelegd wat Bitcoin is en hoe het werkt:
Verschillen tussen tulpenmanie en Bitcoin
Nu we helder hebben wat de tulpenmanie en Bitcoin zijn, zullen we hieronder de belangrijkste verschillen op een rijtje zetten. Er zijn namelijk véél meer verschillen te bedenken tussen Bitcoin en de tulpenmanie, dan dat er overeenkomsten zijn.
1. Bitcoin geen onderdeel elitecultuur
Het eerste verschil heeft te maken met één van de belangrijkste kenmerken van Bitcoin, namelijk het decentrale en open karakter.
Zo blijkt uit onderzoek dat de waarde van tulpen in de 17e eeuw in eerste instantie niet commercieel was, maar onderdeel was van de elitecultuur. Hierin speelde kapitaal, status en ook kennis een rol. Tulpen stonden symbool voor rijkdom en macht. De tulpenhandel bleef dan ook voornamelijk beperkt tot min of meer gesloten netwerken van welgestelde burgers.
Dat is dus precies het tegenovergestelde van Bitcoin. Bitcoin heeft een decentraal en open karakter, waardoor de macht niet in handen ligt van één partij en iedereen onderling transacties kan uitvoeren. Hierdoor is Bitcoin niet voorbehouden voor de elite en kent geen gesloten handelssysteem. Iedereen kan 24/7 Bitcoin kopen, wat Bitcoin een stuk toegankelijker maakt dan de tulpenbollen in de 17e eeuw.
2. Geen tussenpersonen
Het eerste verschil houdt nauw verband met een tweede belangrijk verschil. Vanwege het decentrale en transparante karakter van Bitcoin kunnen transacties worden uitgevoerd zonder tussenpersonen. Dat was bij de tulpenhandel in de 17e eeuw juist niet het geval. Niet iedereen kon zomaar tulpen kopen en verhandelen. Dit ging namelijk via tussenpersonen en de hele handel was daardoor niet transparant, evenals de totstandkoming van de prijs. Er waren namelijk veel tulpenhandelaren, die op tal van manieren de prijs beïnvloedden.
Bitcoin kan op veel verschillende platformen worden verhandeld zonder tussenpersonen en iedereen kan de koers inzien, wat leidt tot een transparante prijs. Je kunt namelijk op elk moment precies zien hoeveel Bitcoin waard is.
3. Bitcoin beweegt volgens cyclus
De tulpenmanie duurde enkele jaren, met een hype die begon rond november 1736 en een piek in februari 1737. Nadat de prijs instortte, verdween de tulpenhandel grotendeels en bleven de prijzen laag. Een nieuwe all-time high werd nooit meer behaald.
Bitcoin bestaat daarentegen al 14 jaar en beweegt zich zoals gezegd voort in een cyclus, waarin steeds een nieuwe all-time high wordt behaald. Na het instorten van de prijs in 2014 en 2018 is de handel in Bitcoin alleen maar toegenomen en zagen we weer een enorme opleving. De verwachting is dan ook dat dit zich in 2022-2025 zal herhalen.
Op de afbeelding hieronder wordt het verschil tussen de cyclus van Bitcoin en de tulpmanie en andere bubbels duidelijk:
4. Bitcoin is schaars
Bitcoin is schaars. Satoshi Nakamoto heeft de limiet gesteld op 21 miljoen Bitcoin, zodat de munt schaars en exclusief zou blijven.
Tulpen waren op het begin ook schaars, maar na verloop van tijd werden er steeds meer gekweekt, waardoor het exclusieve karakter teniet ging. Het aanbod nam dus toe, waardoor de prijs daalde. Op dit moment zijn er ongeveer 19 miljoen Bitcoin gemined en het aanbod wordt steeds kleiner, waardoor de prijs zal toenemen. Dit is dus precies de omgekeerde situatie van de tulpenbollen in de 17e eeuw. Er worden daarom ook wel prijsvoorspellingen gedaan dat Bitcoin hierdoor uiteindelijk 1 miljoen waard kan worden.
5. Bitcoin heeft meer capaciteiten
Het belangrijkste verschil is misschien nog wel dat Bitcoin veel meer capaciteiten heeft dan een tulpenbol. Er wordt vaak beweerd dat Bitcoin geen onderliggende waarde zou hebben, net zoals beweerd wordt over de tulpenhandel destijds. ‘Het is zoveel waard als een gek ervoor wilt betalen’, luidt het regelmatig. Nou dat is niet waar. Bitcoin heeft wel degelijk onderliggende waarde.
Daar waar tulpenbollen enkel uitgroeien tot een boeket bloemen, biedt Bitcoin een heel decentraal en transparant online betalingssysteem als alternatief voor het huidige financiële stelsel. Bitcoin is decentraal, opereert zelfstandig en is programmeerbaar en de techniek biedt mogelijkheden voor nieuwe blockchain toepassingen en projecten. Er is daarom sprake van een waardevolle vernieuwing. Bitcoin heeft dus economische en technische capaciteiten en tulpen niet, waardoor de vergelijking ertussen op zich al merkwaardig is.
6. Bitcoin is internationaal
Daar waar de tulpenmanie zich vrijwel beperkte tot Nederland, is de handel in Bitcoin internationaal. Ook beperkt Bitcoin zich niet enkel meer tot private beleggers, maar betreden steeds meer institutionele beleggers en grote bedrijven de Bitcoinmarkt. Tevens ontstaan internationaal gezien steeds meer mogelijkheden om met Bitcoin als geldig betaalmiddel te betalen. Dat is met de tulpenbollen nooit gelukt.
7. Bitcoin is eenvoudig verhandelbaar
Gezien het digitale karakter van Bitcoin kun je met enkele muisklikken Bitcoin kopen, verkopen of versturen over de hele wereld. Als er dus een crash aankomt of je wilt om een andere reden snel van je Bitcoin af, dan is dat dus heel eenvoudig en snel geregeld. Tulpenbollen boden die mogelijkheid niet.
8. Bitcoin is vervangbaar en deelbaar
Bitcoin is vervangbaar en deelbaar. Alle Bitcoin zijn hetzelfde en kunnen voor elkaar worden ingewisseld. Hierdoor is de prijs van alle Bitcoin hetzelfde, waardoor ze dus makkelijk vervangbaar zijn en als betaalmiddel gebruikt kunnen worden. Daarnaast is Bitcoin deelbaar, wat het een praktisch product maakt. Hierdoor hoef je niet heel veel geld te hebben om Bitcoin te kunnen kopen, want Bitcoin kan tot 8 decimalen achter de komma worden gedeeld. Je kunt dus ook en klein deel Bitcoin kopen, verkopen of versturen.
Tulpenbollen verschillen van elkaar en zijn dit dus niet. Als je één bepaalde tulpenbol hebt en wilt ruilen voor een andere variant, dan hebben deze bollen niet dezelfde waarde, waardoor ze niet vervangbaar zijn. Ook zijn ze niet deelbaar in kleine stukjes. Dat kan natuurlijk wel, maar dan heb je er niets meer aan.
9. Bitcoin is altijd leverbaar
Afgezien van de schaarste, zijn de Bitcoin op de markt altijd direct leverbaar. Zodra je betaalt en de transactie wordt uitgevoerd worden de Bitcoin gelijk aan je geleverd in je digitale wallet. Zo heb je er direct de beschikking over en kun je ermee doen wat je wilt: houden, naar iemand anders versturen of ermee handelen. Bij de tulpenbollen was dat vaak niet het geval en moest je wachten op de levering, of kreeg je uiteindelijk helemaal nooit geleverd.
10. Bitcoin vergaat niet
Een laatste belangrijk verschil is dat Bitcoin niet kan vergaan, omdat het niet uit kwetsbare grondstoffen bestaat. Tulpenbollen konden gaan rotten, beschimmeld raken en uiteindelijk vergaan, wat dus bepaalde risico’s met zich meebracht. Als je er dus veel geld voor had betaald, was je dat geld uiteindelijk kwijt als de tulpenbol verging. Bitcoin is digitaal en heeft dat probleem niet.
Conclusie
Het verhaal van de tulpenmanie in Nederland wordt door critici vaak vergeleken met Bitcoin. Zoals in deze blog is uitgelegd wijzen wetenschappers erop dat de tulpenmanie, zoals die nu vaak wordt herverteld, niet op waarheid berust en waarschijnlijk geen grote impact heeft gehad op de economie. Nog meer onterecht is de vergelijking met Bitcoin. Tulpenbollen en Bitcoin zijn twee totaal verschillende producten.
Bitcoin is decentraal en transparant, heeft geen tussenpersonen nodig, is schaars, makkelijk verhandelbaar, bestaat inmiddels al 14 jaar en staat ten slotte symbool voor de opkomst van cryptovaluta en blockchaintechnologie, die steeds meer toepassing krijgen in de maatschappij. Bitcoin heeft zich de afgelopen jaren dus bewezen en het lijkt dan ook erg ondenkbaar dat Bitcoin ooit zal verdwijnen.
Ben je op zoek naar meer informatie of heb je nog vragen over de verschillen tussen de tulpenmanie en Bitcoin? Of wil je graag andere cryptoliefhebbers ontmoeten? In de gratis Discordkanalen van ons product Money Mastery van AllesOverCrypto kun je vragen stellen en kom je in gesprek met duizenden andere liefhebbers van crypto. Heb je andere crypto gerelateerde vragen? Het makkelijkste is om jouw vraag in onze FAQ op te zoeken. Wat je ook kunt doen, is dat je jouw vraag + AllesOverCrypto googelt. Laat vooral weten wat jouw gedachten zijn over de tulpenmanie en Bitcoin!
Header afbeelding: r.classen/pixabay.com
